Συνέντευξη - Ράνια Νικολούλη

Με αφορμή την παράσταση "Το ψυγείο" που ανεβαίνει στο Θέατρο 104 συναντήσαμε την σκηνοθέτη της παράστασης Ράνια Νικολούλη και είχαμε μια πολύ ανθρώπινη συζήτηση για το θέατρο και όλα εκείνα τα αισθήματα που γεννά, για τους φόβους μας, για την ιδέα του θανάτου και για την παράσταση που μας φέρνει αντιμέτωπους με τους προσωπικούς μας δαίμονες που πρέπει να κοιτάξουμε κατάματα και να τους αντιμετωπίσουμε αν θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά στην ζωή μας.  Η παράσταση που ανεβαίνει στο Θέατρο 104 είναι μια από τις καλύτερες μέχρι τώρα στην σεζόν με δύο δυνατές αντρικές ερμηνείες και μια σκηνοθετική ματιά που δεν ανακυκλώνεται σε θεατρικά στερεότυπα.  Απολαύστε την κουβέντα μας.

-Εκπαιδεύτρια εκφραστικών μέσων, σκηνοθέτης και ηθοποιός.  Που είναι πιο κοντά η Ράνια Νικολούλη;
Κάθε μία από τις ιδιότητές μου είναι μοναδική, έχει τις δικές της απαιτήσεις και τη δική της ομορφιά. Δεν μπορώ να τις συγκρίνω. Δηλαδή να πω πως μου αρέσει περισσότερο να σκηνοθετώ από το να ερμηνεύω η ίδια. Όμως μπορώ να πω με σιγουριά πως με ότι καταπιάνομαι δίνομαι ολοκληρωτικά και εκεί νομίζω κρύβεται το μυστικό σε ότι κι αν κάνει ο καθένας στη ζωή του.

-Φέτος με την Ομάδα Γέφυρα ανεβάζετε το έργο "Το Ψυγείο". Θεωρείτε ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση προς τα ισπανικά κείμενα; 
Ναι, υπάρχει μια τάση προς τα ισπανικά κείμενα, η οποία θεωρώ πως προκύπτει από την ανάγκη για νέα σύγχρονα θεατρικά έργα τα οποία δεν έχουν ανέβει στην Ελλάδα, για έργα που μιλούν για επίκαιρα θέματα χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του σήμερα. Ας μην ξεχνάμε πως στην Ισπανία υπάρχει ακαδημαϊκή εκπαίδευση στη θεατρική γραφή, οπότε είναι λογικό να υπάρχει πλούτος σε σύγχρονα θεατρικά κείμενα.

-Τι πραγματεύεται το έργο;
Πρόκειται για την ιστορία δύο αντρών, του Χουάν και του Σέλιο, οι οποίοι κλείνονται στον ψυκτικό θάλαμο του κρεοπωλείου όπου εργάζονται μετά τη συμπλοκή τους με δύο ληστές. Ο Χουάν και ο Σέλιο αντιστέκονται και οι ληστές τους εγκλωβίζουν στο ψυγείο για να κλέψουν ανενόχλητοι. Το έργο ξεκινάει ακριβώς από αυτό το σημείο. Μέσα σε ένα μικρό και παγωμένο χώρο οι δύο άντρες έρχονται αντιμέτωποι με μεγάλα συναισθήματα.

-Με τον Μάνθο Καλαντζή γνωρίζεστε χρόνια και φέτος συνεργάζεστε για πρώτη φορά.  Νιώθετε σιγουριά έχοντας έναν σταθερό πυρήνα συνεργατών;
Με το Μάνθο είναι η πρώτη μας θεατρική δουλειά, ενώ έχουμε συνεργαστεί στο παρελθόν με επιτυχία στον τομέα της εκπαίδευσης. Ακόμη μαθαίνουμε ο ένας τον άλλο. Οι σχέσεις θέλουν δουλειά και από τις δύο πλευρές. Δεν είναι κάτι εύκολο, χρειάζεται να εξαφανίσεις τον εγωισμό για να μπορέσεις να συνυπάρξεις, να βρεθείς σε ένα κοινό σημείο ώστε να επικοινωνήσεις και να δημιουργήσεις.

-Το έργο θίγει ζητήματα όπως οι εργασιακές σχέσεις, η ξενοφοβία, οι οικογενειακές σχέσεις. Πόσο σας απασχολούν αυτά τα θέματα στην προσωπική και επαγγελματική σας ζωή;
Φυσικά και με απασχολούν. Θεωρώ πως όλα προέρχονται από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει κανείς. Όσοι ασχολούμαστε με την τέχνη του θεάτρου έχουμε την ευκαιρία να έρθουμε αντιμέτωποι με πυρηνικά θέματα που αφορούν τον εαυτό και τις προσωπικές και κοινωνικές μας σχέσεις. Έτσι έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε τους φόβους μας, να τους γνωρίσουμε, να τους πολεμήσουμε. Για όλα αυτά μιλάμε στο θέατρο, για πανανθρώπινα ζητήματα που αφορούν τον άνθρωπο και τις σχέσεις του με τους άλλους που είναι ανεξάντλητα στο χρόνο.

-Ποιο είναι το κύριο στοιχείο που θέλετε να τονίσετε στην παράσταση;
Ότι οι καρδιές των ανθρώπων ζεσταίνονται μόνο όταν εκφράζουν αβίαστα τα συναισθήματά τους, μόνο όταν μιλάνε την γλώσσα της αλήθειας και δεν φοβούνται να αποδεχτούν, να αγκαλιαστούν, να ζητήσουν συγνώμη, να ταπεινωθούν. Τότε οι πόρτες της ζωής ανοίγουν. Ο εγκλωβισμός και ο πάγος, που προκύπτει από την απάθεια, απομονώνουν τους ανθρώπους και τους κάνουν να μοιάζουν με θηρία. Αυτή η μετάβαση, από την απάθεια στο μοίρασμα, από τη ζωή στο θάνατο που οδηγεί στη λύτρωση αποτελεί τον πυρήνα του έργου.

-Οι ήρωες του έργου βιώνουν την απόρριψη, την απώλεια, την ενοχή αλλά και ένα έντονο συναισθηματικό φορτίο.  Πόσο δύσκολο ήταν να σκηνοθετήσετε αυτά τα αισθήματα;
Από παιδί έχω έρθει αντιμέτωπη με πολλές δυσκολίες. Δεν μεγάλωσα σε ιδανικές συνθήκες. Όλα αυτά τα βιώματα με οδήγησαν στο να αναμετρηθώ από πολύ νωρίς με πολλά συναισθήματα, να γνωρίσω την απόρριψη, την παραίτηση, την αδυναμία έκφρασης, την ανασφάλεια και πολλούς άλλους ακόμη φόβους. Είχαν όμως ως αποτέλεσμα να γνωρίσω καλύτερα εμένα, να δυναμώσω κι έτσι να έχω σήμερα ένα βαλιτσάκι γεμάτο εμπειρίες τις οποίες να μπορώ ανά πάσα στιγμή να ανακαλώ και να μιλώ γι’ αυτές. Σε κάθε δουλειά ξεκινάω από μέσα, ψάχνω να βρω τι είναι αυτό που θέλω να πω, τι θέλω να μεταδώσω. Έπειτα κάνω το ίδιο και με τους ηθοποιούς μου, βλέπω τι τους κεντρίζει περισσότερο, τι τους δυσκολεύει, τι τους προβληματίζει. Δεν είναι δυνατόν να σκηνοθετήσω τα συναισθήματα, αυτά δεν σκηνοθετούνται αλλά προκύπτουν μέσα από την αλήθεια της στιγμής που ενέχει η κάθε σκηνική δράση.

-Πόσο εύκολο είναι για κάποιον να έρθει αντιμέτωπος με τα αισθήματα και τους φόβους του;
Δεν είναι καθόλου εύκολο. Ο άνθρωπος προτιμά να ζει κρυμμένος πίσω από μάσκες και να είναι φοβισμένος, έτσι έχει μάθει και αισθάνεται ασφαλής σε αυτό το πεδίο. Το κλείσιμο είναι πιο εύκολο από το άνοιγμα, γιατί το άνοιγμα σημαίνει φανέρωμα ενός εαυτού ανθρώπινου που δεν είναι τέλειος και αυτό θέλει τόλμη. Ο προσωπικός εγκλωβισμός που συνεπάγεται μοναξιά και απομόνωση καταλήγει να είναι προτιμότερος από τους ανθρώπους γιατί είναι γνώριμος και πλέον εθιστικός. Η μετακίνηση στο καινούργιο, η διαμόρφωση ενός νέου ολοκληρωμένου χαρακτήρα χρειάζεται διαρκή προσωπική δουλειά, θάρρος και αντίσταση.

-Αν βρισκόσασταν κλεισμένη σε ένα ψυγείο και κάνατε έναν απολογισμό της ζωής σας, για ποιες στιγμές θα ήσασταν υπερήφανη;
Θα ήμουνα υπερήφανη που έμαθα να σέβομαι και να αγαπώ τον εαυτό μου. Που δεν παραιτήθηκα, που έμεινα δυνατή να αντιστέκομαι και να προσπαθώ καθημερινά να με γνωρίζω περισσότερο. Υπερήφανη που ότι έχω δημιουργήσει το έχω κάνει μόνη μου και που συνεχίζω να πιστεύω στο καλό που έχει ο άνθρωπος μέσα του.

-Σας φοβίζει ο θάνατος; Πιστεύετε στο Θεό;
Δεν τον σκέφτομαι το θάνατο. Εστιάζω στη ζωή. Ο σωματικός θάνατος είναι βέβαιος και έτσι δεν με τρομάζει. Η ζωή όμως δεν είναι. Πόσοι από μας ζούμε την κάθε μέρα στο εδώ και το τώρα; Αυτό με απασχολεί κυρίως. Προσπαθώ να βρω το Θεό μέσα μου και ξέρω ότι υπάρχει. Κάποιες φορές τον βρίσκω, κάποιες φορές τον χάνω. Ξέρω όμως ότι είναι εκεί.

Του Μπίκου Περικλή, 29/11/17