Με αυτά τα λόγια προλογίζει η Μαρία Τσομπανάκου σκηνοθέτης της παράστασης "Leopold ή κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού" την τελευταία δημιουργία της ομάδας ex.anima που μας συστήθηκε το 2018 με την παράσταση «Ζητείται κλόουν ηλικιωμένος» του Matei Visniec. Η ομάδα ιδρύθηκε το 2017 από τις Βασιλική Κούλη, Μαίρη Ξένου και Μαρία Τσομπανάκου.
- Το Leopold μας κρίνει ως ενόχους επειδή κάνουμε χρήση αγαθών που μας κληροδοτήθηκαν από τις παλιότερες γενιές, οι οποίες ενδεχομένως και να αγνοούσαν την προέλευση του καουτσούκ. Για να τιμωρηθούμε, ο πρωταγωνιστής κόβει το μικρό δάχτυλο κάποιων (υποτιθέμενων) θεατών. Αν θεωρείται τόσο κατακριτέα η «αποσιώπηση» ή έστω η ακούσια «συγκάλυψη» των παρελθόντων γεγονότων, πώς αξιολογούνται πράξεις ακόμη πιο αποτρόπαιες (όπως π.χ. η οικοδόμηση του σημερινού αμερικανικού έθνους πάνω στο αίμα των ιθαγενών Ινδιάνων);
Το leopold δεν μας κρίνει ενόχους για τη χρήση των αγαθών αλλά για την άγνοια της ιστορίας μας και για τη συστηματική αντιμετώπισή μας απέναντι σε όλα αυτά τα εγκλήματα που έγιναν γίνονται και θα γίνονται: τον ωχαδερφισμό. Το έργο χρησιμοποιεί την ιστορία ενός από τους δολοφόνους της ανθρωπότητας για να φέρει στην επιφάνεια όλους όσους χρησιμοποίησαν ανθρώπινα σώματα για να καταφέρουν το σκοπό τους, οποίοι και αν ήταν αυτοί, όσος και αν ήταν ο αριθμός των θυμάτων τους, μεγάλος ή μικρός. Για χάρη της θεατρικής σύμβασης η Λ. κόβει τα δάχτυλα του κοινού ως μια πράξη ακραία όπως ακραία ήταν και όλα όσα έκανε ο Λεοπόλδος Β.
- Έχουν γραφτεί στην ιστορία πάμπολλες φρικαλεότητες σε όλα τα μέρη της γης. Για ποιο απ’ όλα θα πρέπει να πρωτοντραπούμε και ποιο να πρωτοδικάσουμε; Γίνεται να αποδοθεί δικαιοσύνη για όλες τις ανεκλάλητες θηριωδίες που έχουν διαπραχθεί; Μήπως τελικά είναι στη φύση μας η λήθη ως κάτι απαραίτητο για να συνεχίσει ο κόσμος να υπάρχει;
Δικαιοσύνη, όπως την αντιλαμβανόμαστε, δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να υπάρξει για όλα όσα συνέβησαν και συμβαίνουν. Η λήθη, όμως, όχι, δεν είναι η λύση. Εάν εμείς οι ίδιοι αντιληφθούμε το μέγεθος της συμμετοχής μας σε όλα αυτά, λόγω της απάθεια που μας κατακλύζει, θα μπορέσουμε να φέρουμε δικαιοσύνη ο καθένας ατομικά αλλά και ως σύνολο.
Προσωπικά πιστεύω πως όχι, η λύση δεν είναι να σταματήσουμε να αξιοποιούμε αγαθά αν και ελάχιστοι άνθρωποι ζουν έτσι. Το ζητούμενο είναι να αντιληφθούμε πως δεν φταίει το αγαθό αλλά η εκμετάλλευση ανθρώπων, ζώων ακόμη και της ίδιας της φύσης για να παραχθεί το οτιδήποτε. Θα πρέπει να σταματήσει ευθύς αυτή η εκμετάλλευση και να βρεθεί μια μέση λύση που ναι μεν θα μας δίνει αγαθά αλλά και δεν θα στερεί ζωές.
- Το τρομακτικό στην ιστορία του Λεοπόλδου ΙΙ είναι η σφαγή των εκατομμυρίων Κονγκολέζων αυτή καθ’ αυτή ή μήπως η αντίφαση ανάμεσα στον σφαγέα των αθώων και τον ευεργέτη των Βέλγων;
Η φύση του ανθρώπου δεν είναι μια. Υπάρχει πάντοτε καλό και κακό σε μια «ιστορία». Ο Λεοπόλδος δεν στάθηκε ευεργέτης μόνο του Βελγίου αλλά και ολοκλήρου του κόσμου φέρνοντας το καουτσούκ στις ζωές μας αλλά αυτό δεν μπορεί να ακυρώσει ούτε στο ελάχιστο όλα όσα έκανε στο Κονγκό. Τρομακτικό ήταν και ό,τι έκανε αλλά επίσης και ότι αποφάσισε πως κάποιοι είναι κατώτεροι από εμάς και πως θα πρέπει να δώσουν ακόμα και τη ζωή τους για την δική μας άνεση.
- Υπάρχει κάποιο πολιτικό πρόσωπο της σημερινής εποχής που θα μπορούσε να θεωρηθεί όμοιος του Λεοπόλδου ΙΙ (λαμβάνοντας φυσικά υπ’ όψιν τη δισυπόστατη δραστηριότητά του σε Ευρώπη και Αφρική);
Δυστυχώς το κείμενο του Θανάση Τριαρίδη θα παραμείνει επίκαιρο κατά την άποψή μου για πολλά χρόνια ακόμα. Ο Λεοπόλδος δεν ήταν ο πρώτος αλλά ούτε και ο τελευταίος σε αυτόν τον πλανήτη. Όπου και να κοιτάξουμε βλέπουμε όμοιους του σε κάθε χώρα και σε κάθε γωνιά της γης. Η ιστορία επαναλαμβάνεται απλώς με άλλα ονόματα και άλλες συνθήκες, η ουσία όμως παραμένει η ίδια.
- Το χιούμορ που έχει το κείμενο αρχικά δημιουργεί μια διάθεση θυμηδίας αλλά προϊόντος του χρόνου εντείνει τον ειρωνικό και κυνικό τόνο του κειμένου καθιστώντας δυσδιάκριτα τα όρια ανάμεσα σε σοβαρό και αστείο. Ποια ήταν η πρόθεσή σας για τη λειτουργία του χιούμορ στο κείμενο του Leopold;
Ένα από τα πρώτα κριτήρια που με βοήθησαν να διαλέξω με την ομάδα μου αυτό το κείμενο είναι αυτή η αίσθηση χιούμορ που διαθέτει από μόνο του. Θεώρησα πως είναι απαραίτητο να υπάρχει για να μπορέσει ο θεατής να συνδεθεί ευκολότερα. Πιστεύω πως σε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας υπάρχει και η αστεία αλλά και η σοβαρή πλευρά και μόνον έτσι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ακραία συμβάντα και καταστάσεις.
- Τι στόχο έχει η ενοχοποίηση του κοινού;
Στόχος μας δεν είναι να ενοχοποιήσουμε το κοινό αλλά να του υπενθυμίσουμε ότι όλα όσα θα δει στο έργο το αφορούν, ακόμα και αν δεν το επηρεάζουν άμεσα. θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως η ενοχή μας δεν είναι οι πράξεις μας αλλά η απραξία.
- Τι κερδίζει ο θεατής φεύγοντας από το θέατρο, πέρα από την ιστορική πληροφόρηση;
Το κείμενο του δίνει την ιστορική πληροφόρηση και ο ρόλος τη δυνατότητα να αντιληφθεί πως υπάρχουν άνθρωποι γύρω μας που φωνάζουν την αλήθεια που ζητάνε δικαιοσύνη. Ο τρόπος τους μπορεί να μην είναι αποδεκτός αλλά η ουσία τους πηγάζει μόνο από τη βαθιά και ανιδιοτελή αγάπη τους για τον άνθρωπο. Εάν καταφέρουμε φεύγοντας από το θέατρο να κρατήσουμε την ουσία και όχι τον τρόπο που χρησιμοποιείται για να φανεί αυτή θα είναι ένα ευτυχές γεγονός.
- «Είστε υποκριτές… Όταν σας κόβουν τα κεφάλια και τα χέρια οι βασιλιάδες σας, τότε χαίρεστε, επευφημείτε, στήνετε αγάλματα… Άμα όμως οι θεατρίνοι σας κόψουν το μικρό σας δάχτυλο, τότε θέλετε να τους κάνετε κομμάτια…» Το παραπάνω απόσπασμα βρίσκεται προς το τέλος του Leopold. Ο ρόλος του θεάτρου είναι να κόβει δάχτυλα ή να μας ταρακουνά από τον λήθαργο όταν ο εκάστοτε βασιλιάς πλησιάζει για να μας κόψει το κεφάλι; Πώς θα μπορέσει να επιτευχθεί το δεύτερο αν η (θεατρική) τέχνη αναλώνεται μονάχα στο πρώτο σκέλος;
Στόχος του θεάτρου θα έπρεπε να είναι η αφύπνιση μας. Ο τρόπος που θα το καταφέρει αυτό είναι τέχνη. Στη θεατρική παράσταση «Leopold ή κόβοντας τα δάχτυλα του κοινού», θεωρώ πως ο Τριαρίδης δεν θα μπορούσε να μην φτιάξει έναν ρόλο τόσο ακραίο μιας και όσα αναφέρει είναι ακραία. Εάν άφηνε τον ρόλο αμέτοχο σε όλο αυτό που ο ίδιος περιγράφει, τότε δεν θα μπορούσε να συμβεί η σύνδεση μεταξύ του κειμένου και του θεατή. Έτσι, λοιπόν, όταν «κόβει» τα δάχτυλά μας αλλά και το δικό της, ζητάει επιτέλους να αντιδράσουμε για όλα όσα θέλουμε και αγαπάμε.
Της Κατερίνας Πεσταματζόγλου, 16/04/19
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου