Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2019

Η Άποψή μας για την παράσταση «Ο ΑΓΩΝας Τους» του Φίλιππου Ζαρφειάδη στο Θέατρο Άβατον

Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Νορντχάουζεν, Νατσβάλιερ και Γρος  Ρόζεν,  οι Γερμανοί και Αυστριακοί πολίτες που ήταν κρατούμενοι των Ναζί, χωρίζονταν με αστέρια και χρώματα.
Οι Εβραίοι είχαν υφασμάτινο αστέρι κίτρινου χρώματος, οι ποινικοί πράσινο, οι πολιτικοί κόκκινο, οι μάρτυρες του Ιεχωβά λιλά, οι κοινωνικά απροσάρμοστοι μαύρο, οι ομοφυλόφιλοι ροζ και οι τσιγγάνοι καφέ.

Από τους περίπου 100.000 ομοφυλόφιλους που υπολογίζεται ότι συνελήφθησαν, οι μισοί καταδικάστηκαν και φυλακίστηκαν ενώ περί τοις 15.000 εστάλησαν και εκτελέστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.  Ελάχιστοι γλίτωσαν.

Για τους τσιγγάνους τα νούμερα είναι ακόμα χειρότερα καθώς υπολογίζεται ότι πάνω από 500.000 εκτελέστηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.  Ο αρχηγός των SS Χάινριχ Χίμλερ εξομοιώνει τους Εβραίους και τους Ρομά στο κατώτατο σημείο της ανθρώπινης ύπαρξης και τα κρεματόρια είναι ο μόνος δρόμος για αυτούς.  Το Ολοκαύτωμα των τσιγγάνων ονομάστηκε στην γλώσσα τους Ποράιμος (Porrajmos) που σημαίνει Αφανισμός.

Τις ιστορίες αυτών των δύο ομάδων επέλεξε να διηγηθεί ο Φίλιππος Ζαρφειάδης σε δυο ξεχωριστές μεν παραστάσεις αλλά σε έναν κοινό Αγώνα.  Αυτόν της επιβίωσης.  Μετά το περσινό του Αγκάθι της Ακακίας δεν καταπιάνεται με ένα εύκολο και εύπεπτο θέμα αλλά βουτάει στα βαθιά και σε ποιο σκοτεινά μονοπάτια παραδίδοντας μια παράσταση ντοκουμέντο με άγνωστες μαρτυρίες από επιζώντες ομοφυλόφιλους και τσιγγάνους του ολοκαυτώματος.

Στην πρώτη παράσταση με τον τίτλο «Οι Κούκλοι» πρωταγωνιστές είναι τα λεγόμενα «Dollboys» των SS.  Δυο άντρες που γνωρίζονται μέσα στο στρατόπεδο.  Που δεν τολμούν να αγγίξουν ο ένας τον άλλον, που δεν τολμούν να κοιτάξουν ο ένας τον άλλον και παρόλα αυτά η αγάπη τους που ανθίζει και δυναμώνει είναι μεγαλύτερη και ισχυρότερη από όλα τα κελιά και τα κάγκελα.
Καταδικασμένοι σε καταναγκαστικά έργα, εκτελούν την ίδια εργασία κάθε μέρα.  Τα σωματικά βασανιστήρια και οι εξευτελισμοί είναι σε καθημερινή διάταξη.  Ήταν υποχρεωμένοι να επαναλαμβάνουν διαρκώς φωναχτά ότι είναι ομοφυλόφιλοι.  Μεγάλος αριθμός εξοντώθηκε σε πειράματα που έκαναν οι Ναζί για να διορθώσουν το «σφάλμα» τους υπό την επίβλεψη του Χίμλερ.  «Τυχεροί» ελάχιστοι νέοι και όμορφοι άντρες που επιλέγονταν από φρουρούς και αξιωματικούς για προσωρινοί ερωτικοί τους σύντροφοι.  Και όμως, μέσα σε αυτό το περιβάλλον η αγάπη και η προσμονή ενός καλύτερου αύριο αποδεικνύει ότι η ελπίδα και το όνειρο είναι ισχυρότερα του φόβου και της καταπίεσης.

Στο δεύτερο κεφάλαιο με τίτλο οι «Τσιγγάνοι» γνωρίζουμε μία ομάδα Ρομά που ζει ελεύθερη την νομαδική της ζωή στην φύση.  Χαρούμενοι άνθρωποι, εργατικοί, με το τραγούδι στα χείλη ζουν σε όλο το εύρος της Ανατολικής Ευρώπης.  Από το 1939 – 1945 το 25 με 50% του πληθυσμού των τσιγγάνων θα αφανιστεί.

Ο Φίλιππος Ζαρφειάδης δεν προσπαθεί να εκβιάσει συναισθηματικά τον θεατή.  Αφηγείται με ψυχραιμία και καθαρή ματιά, την σκληρή καθημερινή ζωή στα στρατόπεδα, με πεζοπορίες θανάτου, επιθέσεις από σκυλιά, ξυλοδαρμούς με κλομπ, βιασμούς και τελικά το θάνατο.

Χωρίς καθόλου σκηνικό και μόνα εφόδια κάποια αντικείμενα και το έντονο σωματικό παίξιμο των ηθοποιών ο Ζαρφειάδης ξεδιπλώνει τις ιστορίες των Ρομά.  Η αφήγηση δεν είναι γραμμική και οι ιστορίες μπλέκονται μεταξύ τους.  Από τις πιο δυνατές σκηνές η σκηνή με την κοπέλα που βάζει τις κάλτσες της, η μπότα που ως άλλος στρατιώτης τρομοκρατεί τους τσιγγάνους και το αναμμένο σπίρτο που σβήνει ακριβώς όπως χάνεται και η ελπίδα και η ζωή για αυτούς τους ανθρώπους.

Οι ηθοποιοί και στις δύο παραστάσεις υπηρετούν με ακρίβεια τις σκηνοθετικές οδηγίες και σε κανένα σημείο δεν ξεφεύγουν από την ταπεινότητα που πρέπει να έχουν.  Χωρίς εξάρσεις στο παίξιμό τους, χωρίς να προσπαθούν να εκμαιεύσουν το συναίσθημα του θεατή είναι ένα καλοδουλεμένο σύνολο που αποδίδει τα μέγιστα με μόνο όπλο την έντονη εκφραστικότητα.  Ξεχωρίζει η Μαριλένα Δήμα μια πραγματική αποκάλυψη, που χτίζει βήμα βήμα το συναισθηματικό της κόσμο που κορυφώνεται με τον μονόλογό της για τα βασανιστήρια του Μένγκελε.  «Οι ιστορίες μας.  Με αυτές θα ζήσουμε.  Όχι γιατί ψάχνουμε εκδίκηση ή εξιλέωση αλλά γιατί πρέπει.  Άλλο να το φαντάζεσαι και άλλο να το ζεις.»

Ο Φίλιππος Ζαρφειάδης κατάφερε να δημιουργήσει δύο παραστάσεις ντοκουμέντα με σκληρές εικόνες μιας πραγματικότητας που δεν πρέπει να ξεχάσουμε.  Που πρέπει να θυμόμαστε για να μην ζήσουν οι μελλοντικές γενιές ανάλογες καταστάσεις.  Για τους ομοφυλόφιλους και τους τσιγγάνους δεν φτιάχτηκαν μουσεία και μνημεία, δεν γράφτηκαν βιβλία αλλά η ιστορία τους πρέπει να ειπωθεί.



Του Περικλή Μπίκου, 03/12/19

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου