Στο πλαίσιο αυτό, συνέγραψε το έργο «Το παιδί και η ελιά», εμπνευσμένα από τη «Θεογονία» του Ησιόδου,όπου ξεδιπλώνονται όλα τα γράμματα του αλφάβητου και οι βασικές ετυμολογικές ρίζες.
Αυτό από μόνο του ήταν η αφορμή για να δω μια υπέροχη παράσταση αλλά και να γνωρίσω έναν άνθρωπο με σπάνια ποιότητα και χαρακτήρα αλλά και ένα ανεξάντλητο γλωσσικό πλούτο.
Η παράσταση βασίζεται σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά τα ουρανικά σύμφωνα Χ,Γ,Κ και μέσω αυτών ολοκληρώνεται και το αλφάβητο και παρουσιάζεται μια σειρά παρηχήσεων με λέξεις που συγγενεύουν ετυμολογικά. Θέλετε με απλά λόγια να μας εξηγήσετε πως αυτά τα σύμφωνα δημιούργησαν μία παράσταση;
Τα ουρανικά σύμφωνα Χ,Γ,Κ είναι οι πιο βαθείς ήχοι που παράγονται στην ελληνική γλώσσα. Στην ελληνική γλώσσα, δεν υπάρχει πιο βαθύ σύμφωνο από το Χι και από αυτό το γράμμα ξεκινάει η λέξη Χάος. Με αυτήν την οπτική, ξεκίνησα να γράφω το έργο. Ο Ησίοδος μου έδωσε το έναυσμα να ξεκινήσω από το τρίπτυχο Χάος – Γη – Έρως, τις πρώτες συστατικές δυνάμεις και να οδηγηθώ στο τρίπτυχο Χάος – Γη – Κόσμος που ξεκινούν με τα ουρανικά σύμφωνα Χ,Γ,Κ. Άρα τι αντιπροσωπεύει κάθε γράμμα; Το Χι, όπως λέμε και στην παράσταση, είναι ένα δασύ σύμφωνο και ταυτόχρονα το πιο βαθύ ουρανικό το οποίο αντιπροσωπεύει κάποιες έννοιες που έρχονται από «τα βάθη» μας, όπως χάσμα, χάνομαι κλπ. Τόσο όταν το προφέρεις αλλά και όταν θες να μιλήσεις για δυσεξήγητες έννοιες όπως το χάος.
Η Γαία – Γη πάλι γυρίζει,το Γάμμα είναι ένα ηχηρό σύμφωνο, αντίθετα από το «αθόρυβο» Χι, το γ παράγει ήχο και ως γράμμα παριστάνεται με τρεις κατευθύνσεις, κάτω πάνω και μπρος. Το μήκος, το πλάτος και το ύψος, οι πρώτες τρεις διαστάσεις της Γης μπορούν να παρασταθούν με το γράμμα Γάμμα ενταγμένο μέσα σε έναν κύκλο –σφαίρα που γυρίζει και αναδεικνύοντας έτσι την τρισδιάστατη μορφή της.
Το Κάππα πάλι, ο κόσμος δηλαδή, είναι ένα γράμμα το οποίο στερεώνει – κόβει – εκκινεί γι’αυτό και αν προσέξουμε, όταν το προφέρουμε, ο ουρανίσκος διαχωρίζεται σε δύο μέρη, πίσω και εμπρός. Η πρώτη σημασία της λέξης «κόσμος» στα αρχαία ελληνικά είναι η διατεταγμένη αρμονία που σημαίνει ότι κάθε πράγμα έχει την θέση του,ότι υπάρχει τάξη και αρμονία η οποία διέπεται από τους φυσικούς νόμους.
Ο Ησίοδος πραγματεύεται έννοιες, δίνοντας την δική του εκδοχή για την γέννηση του κόσμου. Αυτή η εκδοχή βασίζεται στην μακραίωνη προφορική παράδοση εκείνης της εποχής. Ο Ησίοδος κατέγραψε αυτές τις προφορικές ιστορίες, δίνοντάς τους την ποιητική, την «μαγική» διάσταση που τους αρμόζει. Ξεκινάει από το χάος, το οποίο συναντάμε ως αρχή και σε διάφορες άλλες μυθολογίες του κόσμου, αρχή που περιλαμβάνεται και σήμερα στην θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης. Οι τρεις πρωταρχικές έννοιες που συναντάμε είναι το Χάος, η Γη και ο Έρως. Ο έρωτας είναι, θα λέγαμε, η συγκολλητική ουσία, ο νόμος της έλξης που σύμφωνα με αυτόν συνταιριάζονται ή απωθούνται τα πάντα.
-Από την παράσταση λείπει εντελώς το Ορθόδοξο θρησκευτικό στοιχείο.
Η παράσταση έχει αναφορές στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Ο Ησίοδος δεν γνώριζε τον Χριστιανισμό, ούτε και πιστεύω ότι η οπτική του τον αφορά. Έχει άλλα ερείσματα. Ο Χριστιανισμός εστιάζει στην πορεία του ανθρώπου και στα πάθη του. Εγώ καταγράφω αυτό που βλέπω χωρίς παρακινούμενο συναίσθημα ενώ οι θρησκείες στοχεύουν στο ανθρώπινο συναίσθημα και εκπέμπουν διδακτισμό. Εγώ ουσιαστικά διηγούμαι ένα όνειρο, ένα συμπαντικό ταξίδι στις λέξεις και στον χρόνο χωρίς ανθρώπινα συναισθήματα που ενέχουν το χριστιανικό πάθος.
-Θεωρείτε ότι ο Ησίοδος είναι λίγο αδικημένος σε σχέση με τον Όμηρο και τα έπη του;
Ο Όμηρος είναι υπερπαραγωγή από μόνος του. Διαπραγματεύεται καταστάσεις τις οποίες εν πολλοίς ζούμε και σήμερα σε μικρογραφία π.χ ο καθένας μας ζει την δική του οδύσσεια. Επικεντρώνεται περισσότερο στο ανθρώπινο στοιχείο ενώ ο Ησίοδος έχει μια άλλη θέαση, το έργο του εδράζεται στην κοσμική σφαίρα. Ο Όμηρος έγραψε μία μεγάλη περιπέτεια. Αναφέρεται στα ανθρώπινα πάθη, στα ήθη και έθιμα που επικρατούσαν εκείνη την εποχή, μας δίνει ολόκληρες εικόνες εκείνης της περιόδου. Ο Ησίοδος είναι λες και βλέπεις πλανητάριο.
Ενδεχομένως ναι, αρκεί να υπάρχει το έρεισμα και το ερέθισμα. Το έρεισμα είναι η βάση και το ερέθισμα κάτι που θα με κινητοποιήσει για να εκτυλίξω, να ξετυλίξω το κουβάρι με τις δικές μου λέξεις, γιατί σε μένα, αυτό που γράφω βγαίνει σαν χείμαρρος δεν είναι κάτι στο οποίο αλλάζω και πολλά, έπειτα από την λεπτομερή του παρατήρηση. Συγκεντρώνω τις ρίζες των λέξεων και όλες εκείνες τις πληροφορίες και μετά γράφω. Αβίαστα βγαίνει από μέσα μου αυτό. Εάν σε κάτι με παρακινήσει και ο Όμηρος, να το κάνω, βεβαίως. Η Νέκυια με εξιτάρει αλλά δεν είναι για παιδιά. Η Νέκυια με έχει εντυπωσιάσει γιατί όλοι μας ψάχνουμε το μυστήριο και τα παιδιά και οι μεγάλοι. Ουσιαστικά πιστεύω ότι το χρέος μας ως ενήλικοι και ως παιδαγωγοί είναι να εισάγουμε τα παιδιά στα μυστήρια του κόσμου να τους δείχνουμε τους νόμους μέσα από την γλώσσα, μέσα από την τέχνη, να τους γεννάμε ερωτήματα και να απαντάνε μόνα τους όχι να τους δίνουμε εμείς έτοιμη την απάντηση. Και τα παιδιά από την φύση τους είναι περίεργα και τους αρέσει να ρωτάνε και να εξερευνούν, γι’ αυτό και εγώ κάνω αυτήν την παράσταση.
-Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να μεταδώσει η παράσταση;
Το μήνυμα ότι θα πρέπει συνέχεια να ρωτάμε, να αναρωτιόμαστε, να αμφισβητούμε. Επίσης ότι οι λέξεις μας παρακινούν να τις συνταιριάξουμε και να φτιάξουμε καινούριους κόσμους μέσα από την συνάφεια και την σχέση τους.
-Στην παράσταση, η διασκευή της Θεογονίας γίνεται μέσα από την κίνηση, την μουσική, τα οπτικά και σκηνικά εργαλεία και εστιάζει στην ηχητική και ετυμολογική προσέγγιση της ελληνικής γλώσσας. Πόσο έτοιμο, αλλά και πόσο ικανό, είναι το ανήλικο, αλλά γιατί όχι, και το ενήλικο κοινό για μια τέτοια προσέγγιση;
Απόλυτα έτοιμο. Τα παιδιά όταν αφεθούν ελεύθερα, διαδρούν με αυτόν τον ολιστικό τρόπο, χωρίς να εκλογικεύουν, απορροφούν βιωματικά, και μετά μπορούν να πάρουν τα στοιχεία του λόγου, να τα αναλύσουν, να τα κρίνουν και να τα ξεχωρίσουν. Έτσι, με το να σωματοποιούμε τις λέξεις πρώτα με τον χορό, την κίνηση και με την μουσική που μας εισάγει σε μια «συμπαντική», ας την πούμε, ατμόσφαιρα, με την συνοδεία των οπτικών παραστάσεων που παίζουν τον ρόλο του οδηγού μέσα στις σκέψεις μας , ξετυλίγεται πιο όμορφα και παραμυθένια η ιστορία.
Η ελιά μου δίνει την τροφή και με ταξιδεύει στον χρόνο. Η ελιά αντικατοπτρίζει τον ήλιο και το φως, τα φύλλα της είναι πράσινα από την μια μεριά και ασημένια από την άλλη. Έτσι ταυτόχρονα, ενώ είναι πολύ γήινη, είναι ταυτόχρονα και απόκοσμη. Έχει να κάνει με την λεπταίσθητη σύσταση του κόσμου, την γήινη και την ουράνια. Επίσης το λάδι είναι κάτι με το οποίο τρεφόμαστε και χωρίς το οποίο εμείς οι Έλληνες δεν μπορούμε να ζήσουμε. Η ελιά είναι το αγαπημένο μου δέντρο, με ειρηνεύει. Στην παράσταση παίζει τον ρόλο του καταφυγίου και της σοφίας.
-Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Και τα δύο. Το αίσθημα έχει να κάνει με την συνείδηση. Ετυμολογικά η συνείδηση πηγάζει από την πρόθεση «συν» και το ρήμα «οίδα» που σημαίνει γνωρίζω καλά, δηλαδή συνείδηση= βλέπω, γνωρίζω τα πράγματα όλα μαζί. Σαφώς η ελληνικότητα είναι ένα αίσθημα το οποίο ξεκινάει από γνώση, από πληροφορίες που είναι συναρμοσμένες.
-Προσόν η μειονέκτημα να είσαι Έλληνας σήμερα;
Είναι μία μοίρα. Εγώ έτυχε να γεννηθώ Ελληνίδα. Αισθάνομαι προνομιούχα που είμαι Ελληνίδα γιατί έχω εισπράξει όλη αυτή την γνώση η οποία με απομακρύνει από το σκότος. Έχω διαμορφωθεί μέσα από αυτή την γνώση και την φιλοσοφία. Δεν θα την άλλαζα με τίποτα γιατί με έχει μάθει να σκέφτομαι λογικά και αυτό είναι ένα όπλο για την ζωή μου, γιατί ζω καλύτερα. Ζω και πατάω στα πόδια μου. Οι αρχαίοι Έλληνες μου το έχουν μάθει αυτό, διαβάζοντάς τους. Δεν σημαίνει αυτόματα ότι επειδή είσαι Έλληνας έχεις αποκτήσει την ελληνική συνείδηση. Πρέπει να μελετήσεις, πρέπει να διαβάσεις, να γνωρίσεις την ελληνική γλώσσα, την επιστήμη, την φιλοσοφία, όλα αυτά που έχουν προσφέρει οι Έλληνες σε όλο τον κόσμο. Δεν λέω ότι είμαστε οι πρώτοι και οι καλύτεροι σε όλα. Δεν με ενδιαφέρει αυτό. Αυτό που εγώ αποκομίζω από την ελληνική γνώση και οι πρόγονοί μου έχουν μεταφέρει σε μένα, με βοηθάει να φτάσω στην ευδαιμονία μου.
Υπάρχουν πολλών ειδών Έλληνες, και επειδή έχουμε γενικότερα ένα θέμα με την συλλογικότητα, λέω ότι θα μπορούσαμε να κάνουμε πολύ σπουδαία πράγματα αν είχαμε μάθει να δουλεύουμε συλλογικά, να δουλεύουμε ομαδικά. Εάν το είχαμε αυτό θα είχαμε καταφέρει πολλά πράγματα. Με τις σωστές βάσεις, όμως. Να μπορέσεις να δημιουργήσεις κάτι καλύτερο, να πας τον κόσμο παραπέρα, πολιτιστικά και πολιτισμικά. Δυστυχώς, δεν συμβαίνει αυτό. Αυτό που παρατηρώ είναι ότι υπάρχουν ξεχωριστοί Έλληνες και διαπρέπουν σε ατομικό επίπεδο και εδώ και στο εξωτερικό.
-Είστε πτυχιούχος της Γαλλικής και της κλασικής Ελληνικής φιλολογίας. Στα σχέδιά σας είναι μία παράσταση με πάντρεμα αυτών των δύο γλωσσών ή ένας νέος μύθος ή ένας γαλλικός μύθος ή μία παράσταση για πιο ενήλικο κοινό;
Για αμιγώς ενήλικο κοινό σίγουρα είναι στα σχέδια. Αν και τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Κι αυτή η παράσταση είναι σαφώς και για ενήλικο κοινό και αφορά τα δύο πρώτα μέρη, τα Χ,Γ,Κ, τα τρία ουρανικά σύμφωνα, το Ωό της γης, το Ωμέγα, το Όμικρον και μετά τα Τ,Δ,Θ, με την γέννηση των τιτάνων και την παρουσίασή τους. Όλα αυτά τα οπτικοποιούμε στην παράσταση. Βεβαίως, μετά θα πάμε και στα υπόλοιπα γράμματα σε επόμενες παραστάσεις, για να ολοκληρωθεί ο κύκλος . Στο μέλλον, αλλάζοντας την χορογραφία, το στήσιμο γενικά, υπάρχει η ιδέα να γίνει, σε μία και μόνη παράσταση, μια συρραφή με όλα τα γράμματα του αλφάβητου και όλους αυτούς τους μύθους, ξεκινώντας από την αρχή του κόσμου σύμφωνα με τον Ησίοδο και περιλαμβάνοντας όλους τους βασικούς ήρωες. Αυτά όμως είναι μελλοντικά σχέδια. Όσον αφορά την γαλλική γλώσσα, είναι υπέροχη, έχει μουσικότητα, χρειάζεται όμως πολύ επιδέξια μετάφραση για να ενταχθούν οι παρηχήσεις που υπάρχουν, στην γαλλική γλώσσα. Όλα τα πράγματα έχουν μια φιλοσοφία από κάτω, οπότε για κάτι νέο, πρέπει κανείς να βρει τον κόκκο, τον σπόρο που γεννάει μια ιστορία. Έτσι και εγώ κάθε φορά πρέπει να βρίσκω τον εννοιολογικό πυρήνα που γεννάει τον μύθο, είτε είναι ελληνικός είτε γαλλικός.
Καλά είναι και τα ζωάκια αλλά στα βουνά. Υπάρχουν άλλοι δημιουργοί που κάνουν τέτοιες παραστάσεις και πιθανόν τις κάνουν καλά. Εμένα δεν με αφορά αυτό. Η δική μου δουλειά έχει να κάνει με τον λόγο, αφορά αυτό το κομμάτι, το οποίο θέλω να κινητοποιεί τον άλλον, είτε είναι μεγάλος είτε είναι μικρός, για να σκέφτεται. Δεν λέω, οι άλλοι έχουν ευχάριστες ιστορίες, και εγώ θέλω να είμαι ευχάριστη, δεν θέλω καθόλου να είμαι δυσάρεστη αλλά έχω άλλη οπτική. Ο καθένας έχει την φιλοσοφία του.
-Όταν ήσασταν μικρή τι θέλατε να γίνετε;
Ήθελα να γίνω χορεύτρια. Κατά έναν τρόπο έγινα. Βέβαια δεν χόρεψα επαγγελματικά γιατί αυτό απαιτεί πλήρη αφοσίωση και δεν ξεκίνησα από πολύ μικρή ώστε να αποκτήσω καλή τεχνική και να μπορέσω να φύγω από νωρίς στο εξωτερικό. Ευτυχώς όμως, με βοήθησε το σώμα μου και μπορώ να ανταποκρίνομαι σε αυτό που θέλω. Ως εκεί όμως.
-Έχετε ικανοποιήσει κάποιες από τις φιλοδοξίες σας;
Δεν είχα ποτέ φιλοδοξίες αλλά στόχους. Οι στόχοι είναι θέμα μηχανισμού, οι φιλοδοξίες για μένα, κάτι απροσδιόριστο. Έκανα αυτό που ήταν να κάνω , πετυχαίνοντας τους στόχους που έβαζα. Δεν έχω απωθημένα ότι δεν έχω κάνει κάτι που ήθελα. Ότι ήθελα μέχρι στιγμής, το έχω πραγματώσει.
Πληροφορίες για την παράσταση στον παρακάτω σύνδεσμο: http://quintatheater.blogspot.com/2018/11/blog-post_4.html#more
Του Περικλή Μπίκου, 28/12/18
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου